آمارهای مهاجرت کادر پزشکی به مرز هشدار رسیده است. نماینده سابق مجلس گفته که سالانه ۱۰ هزار پزشک به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند و این یعنی با ادامه این روند ممکن است در سال‌های پیش رو نظام سلامت ایران با چالش‌هایی روبه‌رو شود.

آمارهای مهاجرت کادر پزشکی به مرز هشدار رسیده است. نماینده سابق مجلس گفته که سالانه ۱۰ هزار پزشک به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند و این یعنی با ادامه این روند ممکن است در سال‌های پیش رو نظام سلامت ایران با چالش‌هایی روبه‌رو شود. پیش از این رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم خبر داده بود که در دو سال اخیر نزدیک به ۱۰ هزار پزشک که عمده آنها افراد متخصص و فوق تخصص بوده‌اند از کشور مهاجرت کردند. این آمار از دریافت گواهی گوداستندینگ استخراج شده که ۱۰ هزار پزشک آن را دریافت کرده‌اند.

این گواهی حُسن انجام کار است که از سوی سازمان نظام پزشکی صادر می‌شود و هدف از آن اثبات عدم سوء پیشینه کادر درمان برای ارائه به کشور مقصد است. بنابراین وقتی پزشکی آن را دریافت می‌کند قصد مهاجرت از کشور را دارد.

از سوی دیگر بر اساس پیمایشی که سال گذشته رصدخانه مهاجرت ایران انجام داد، ۵۴ درصد از پزشکان و پرستاران میل به مهاجرت داشتند. اما مقصد این پزشکان کجاست و چرا خروج آن‌ها چالش‌هایی جدی برای کشور در پی دارد؟

کمبود پزشک در راه است؟

به طور کلی مهاجرت نیروهای متخصص در هر زمینه‌ای می‌تواند پیامدهای منفی برای جامعه داشته باشد. پزشکی و پرستاری نیز از جمله همین خدمات تخصصی است که به طور مستقیم با نبض جامعه مرتبط است. به طور مثال اگر در یک منطقه‌ای از تهران، پزشک عمومی کم باشد، مردم برای درمان‌های ساده با مشکل روبه‌رو می‌شوند و دسترسی آن‌ها سخت خواهد شد. حال فرض کنید که این وضعیت رفته‌رفته به کل کشور تسری پیدا کند. به گفته حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت مجلس «بسیاری از رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی در ایران طی سال‌های آینده با کمبود نیروی انسانی گسترده‌ای در مراکز درمانی خصوصی و حتی دولتی رو به رو خواهد که دولت برای جبران آن ظاهرا برنامه ای ندارد.» البته این کمبود ابتدا در شهرهای محروم‌تر اتفاق می‌افتد و سپس ممکن است به شهرهای بزرگ نیز برسد. اما ریشه این مهاجرت چیست؟

چرا پزشکان مهاجرت می‌کنند؟

چالش‌های اقتصادی یکی از دلایل عمده مهاجرت پزشکان و پرستاران از کشور است. برخی نیز دلایل اجتماعی را هم به عنوان علتی برای مهاجرت پزشکان عنوان می‌کنند. چراکه در خارج از کشور می‌توانند بدون فشارهای اجتماعی سبک زندگی متفاوتی داشته باشند. مقصد مهاجرت آن‌ها نیز بسیار گسترده است. از استرالیا و آمریکا تا اروپا و کشورها حاشیه خلیج فارس، هریک می‌توانند مقاصد مطلوبی برای مهاجرت پزشکان باشند. در برخی از کشورها آن‌ها می‌توانند با کار کمتر درآمد بیشتری داشته باشند و از مزایای مهاجرت نیز برخودار هستند. به این شکل که این کشورها به دنبال نیروی متخصص در زمینه‌های مختلف هستند و پزشکی و پرستاری از جمله نیازهای هر کشوری محسوب می‌شود.

عوض حیدرپور پزشک و نماینده سابق مجلس نیز در همین راستا گفته که «برای پزشکان پیامک ارسال می‌شود که اگر ۵۵ سال به بالا نداشته باشید به‌راحتی در آلمان پذیرش می‌شوید، پزشکی که ۵۵ سال سن داشته باشد تقریباً ۲۰ سال تجربه کار دارد، آن‌وقت با مهاجرت آن‌ها یک تجربه این چنینی به‌راحتی گیر کشورهای دیگر می‌افتد.» پیش از این هادی یزدانی پزشک و فعال سیاسی به فراز گفته بود که امروز موج مهاجرت به دانش‌جویان پزشکی رسیده و آن‌ها از روز نخست سودای رفتن از ایران را در سر دارند.

کشورهای عربی، مقصد جذاب پرستاران

اما همانطور که گفته شده مهاجرت کادر درمان فقط مختص پزشکان نیست و پرستاران را هم شامل می‌شود. بر اساس آمار محمد میرزابیگی، رئیس سازمان نظام پرستاری «روزانه پنچ تا 6 پرستار و ماهانه بین 100 تا 150 پرستار از کشور مهاجرت می‌کنند.» بنابراین بر اساس آمار رئیس سازمان نظام پرستاری سالانه 1200 تا 1500 پرستار از ایران مهاجرت می‌کنند. نکته قابل تامل نیز اینجاست که کشورهای همسایه به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس به دلیل حقوق‌های بالا که تا ماهانه ۲۰۰۰ هزار دلار می‌رود مقصدهای جذابی برای پرستاران ایرانی هستند.

چه خواهد شد؟

باید دید که دولت چه راهکاری برای موج مهاجرت پزشکان و پرستاران در پیش می‌گیرد. هرچند که این موج نیز در ادامه مهاجرت نیروهای متخصص است و راه علاج آن سیاست‌گذاری‌های کلان برای بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی است. اتفاقی که اگر رخ ندهد مشکلات متعددی در پی خواهد داشت. به گفته یزدانی در صورت تداوم این روند «در پنج سال آینده نیز برای کارهای خیلی معمولی جراحی مثل کیسه صفرا یا آپاندیس یا جراحی‌های کمر و گردن به مشکل برخواهیم خورد.» در ادامه یعنی در ۱۰ سال آینده نیز «در طب نیز به مشکل می‌خوریم. یعنی پزشک عمومی، پزشک داخلی و اطفال، زنان و زایمان و تقریبا تمام حوزه‌ها دچار بحران خواهیم شد.»